مدیریت ریسک

مدیریت ریسک به فرایند شناسایی، تحلیل و پاسخ به عوامل خطرساز گفته می‌شود که در طول عمر یک پروژه ممکن است رخ بدهند. اگر مدیریت ریسک به‌درستی انجام شود می‌تواند با کنترل وقایع آینده، از خطرات احتمالی پیش‌گیری کند.

درواقع، مدیریت ریسک زمانی رخ می دهد که یک سرمایه گذار یا مدیر صندوق در راستای تعیین ظرفیت و احتمال بالقوه ضررهای پیش رو در مبحث سرمایه گذاری ، تحلیل و بررسی کافی انجام دهد و سپس با اقدامات لازم، فرآیند سرمایه گذاری را با در نظر گرفتن خطر پذیری که به همراه دارد، به جلو ببرد.

فرض کنید برای انجام یک فعالیت در شبکه، به توسعه‌ی فناوری جدیدی نیاز است. مدیر پروژه یک برنامه‌ی زمان‌بندی شش‌ماهه برای آن تنظیم می‌کند، اما نظر کارکنان فنی این است که این کار حداقل به ۹ ماه زمان نیاز دارد. اگر مدیر پروژه فردی پیشگام باشد و به‌موقع دست‌به‌کار شود، تیم پروژه می‌تواند بلافاصله یک برنامه‌ی اضطراری تدوین کند. در این‌صورت پیش از موعد مقرر، مشکل زمان حل خواهد شد. در غیر این‌صورت تیم پروژه (که هیچ برنامه‌ی اضطراری‌ای تدوین نکرده است) نمی‌تواند کاری انجام بدهد. در حالی‌که بسیاری از کارها ناتمام مانده است، مهلت انجام پروژه به پایان می‌رسد و مدیر پروژه تازه به فکر مدیریت بحران می‌افتد. به این ترتیب وقت ارزشمند اعضای تیم به‌سادگی هدر می‌رود.

ما معمولا وقتی به کلمه ریسک برخورد می کنیم، بیشتر جنبه منفی و پر خطری که دارد در ذهن ما تداعی می شود. درحالیکه در دنیای اقتصاد ریسک امری ضروری و اجتناب ناپذیر است که عملکرد افراد را تحت تاثیر قرار می دهد.

تعریف رایج ریسک سرمایه گذاری را می توان، انحراف از یک نتیجه مورد انتظار دانست. ما می توانیم این را در شرایط مطلق یا مرتبط به چیزی دیگر، مانند یک معیار بازار، بیان کنیم.

این انحراف میتواند مثبت یا منفی باشد و به تئوری  «اگر سختی نباشد، دستیابی هم نیست » مربوط میشود (برای دستیابی به بازده بالاتر، در بلندمدت، شما باید ریسک و خطر پذیری کوتاه مدت را در قالب نوساناتای مشخص به جان بخرید).

مقدار نوسانات به میزان خطر پذیری شما دارد که نشان دهنده ظرفیت پذیرش نوسانات بر اساس شرایط مالی خاص و همچنین میزان تمایل به انجام این کار است.

سیستم های مدیریت ریسک فقط به منظور شناسایی انواعی از ریسک ها، طراحی نشده اند،  بلکه این سیستم ها توانایی تعیین کیفیت و پیش بینی تاثیرات ریسک بر پروژه ها را نیز دارد. نتیجه ا ی که ریسک به همراه دارد می تواند قابل پذیرش یا غیر قابل پذیرش باشد که میزان این پذیرش  معمولا به مقدار ظرفیت خطر پذیری مدیر پروژه بستگی دارد.

گرچه مدیریت ریسک به‌طور منظم برای شناسایی مشکلات احتمالی و یافتن راه‌حل آنها انجام می شود، به‌راحتی فرایندهای دیگر ازجمله سازمان‌دهی، برنامه‌ریزی، بودجه و کنترل هزینه را نیز کامل خواهد کرد. مدیر پروژه‌ای که در این زمینه پیشگام باشد، می‌تواند تا حد زیادی از وقوع اتفاقات غیرمنتظره در طول عمر پروژه پیش‌گیری کند.

زمانی که اعضای تیم پروژه تمامی ریسک های احتمالی که ممکن است موفقیت پروژه را به خطر بندازد، شناسایی کردند. باید از این میان انتخابی هوشمندانه ای داشته باشند تا ریسک هایی که احتمال رخ دادنشان بیشتر است برگزینند.

نکته حائز اهمیت این است که مدیریت ریسک یک فرآیند متداوم و مستمر است و نباید در همان شروع پروژه تکمیل شود بلکه در طول مسیر پروژه باید طی شود. به‌عنوان مثال اگر مدت زمانی که برای انجام یک پروژه برآورد شده سه ماه است، ارزیابی ریسک حداقل باید در پایان ماه اول و پایان ماه دوم صورت گیرد.

نکته‌ی مهمی  دیگری که در اینجا وجود دارد این است که به ‌طورکلی فرصت و ریسک در طی برنامه‌ریزی پروژه (ابتدای چرخه‌ی عمر پروژه)، در سطح نسبتا بالایی باقی می‌مانند. اما به دلیل اینکه میزان سرمایه‌گذاری در این مرحله پایین است، مقدار میزان مالی اندک خواهد بود. در مقابل در طول اجرای پروژه، سطح ریسک به‌تدریج به کمترین میزان خود می‌رسد؛ چراکه موارد ابهام‌آمیز کم‌کم شناسایی می‌شوند. اما از آنجا که منابع سرمایه‌گذاری شده‌ی موردِ نیاز برای تکمیل پروژه افزایش می‌یابد، میزان مخاطره‌ی مالی نیز افزایش می‌یابد.

به طور کلی اهداف مدیریت ریسک موارد زیر است:

• شناسایی ریسک های احتمالی
• تعدیل یا کاهش ریسک
• فراهم کردن زمینه و اصول منطقی برای گرفتن تصمیمی هوشمندانه مرتبط با ریسک ها
• برنامه ریزی

مدیریت و ارزیابی درست ریسک ها بهترین سلاح شما برای مقابله با اتفاقات ناگوار احتمالی در پروژه ها می باشد. با ارزیابی و سنجش برنامه برای مشکلات بالقوه و فراهم نمودن راه حلی مناسب  با استفاده از استراتژی های مناسب ، میزان شانس موفقیت پروژه خود را افزایش می دهید.

علاوه بر این مدیریت ریسک مستمر موارد زیر را نیز انجام می دهد

اطمینان حاصل پیدا می کند که ریسک هایی با اولویت بالا به طور کامل مدیریت می شوند و تمامی ریسک ها به طور مقرون به صرفه و مفیدی در طوب پروژه مدیریت می شود.

مدیریتی درست را با استفاده از اطلاعات مورد نیاز برای تصمیم گیری آگاهانه در سطوح مختلف برای کسب موفقیت پروژه، فراهم می کند.

اگر شما آگاهانه به سراغ ریسک ها نروید آن ها به سراغ شما می آیند.

به طورکلی پاسخ به ریسک را می توان موارد زیر دانست:

• اجتناب: از بین بردن یک تهدید خاص که معمولا با از بین بردن علت آن همراه است
• تعدیل: کاهش انتظار مالی  یک ریسک از طریق کاهش شانس و احتمال وقوع آن
• پذیرش: پذیرش عواقب از یک ریسک. این کار معمولا از طریق پایه ریزی یک برنامه اضطراری برای وقوع رویداد احتمالی صورت می گیرد.

ریسک از بازده، جدا ناپذیر است. هر سرمایه گذاری شامل مراحل مختلفی از ریسک است. ریسک در هر دو حالت مطلق و نسبی قابل سنجش و اندازه گیری است. داشتن درک صحیح از هر حالت و طبقه بندی ریسک ها به سرمایه گذار کمک می کند تا فرصت ها، منافع و هزینه های مرتبط با رویکرد های مختلف سرمایه گذاری را درک کند.